Zakony rycerskie istniały w całej Europie, a powstały głównie z potrzeb wynikających z krucjat do ziemi świętej. Największe i najbardziej znane zakony to Joannici i Templariusze, zakony powstałe na przełomie wieków XI i XII. Ich zadaniem była opieka nad pielgrzymami, a z czasem również dbałość o bezpieczeństwo pielgrzymów i Królestwa Jerozolimskiego. Wymusiło to szybka militaryzacje zakonów, w których dominującą pozycje zdobyli bracia rycerze.
Działalność zakonów rycerskich popierali władcy całej ówczesnej chrześcijańskiej Europy, ponieważ zdejmowała z nich wiele obowiązków. W ramach uznania Joannici i Templariusze otrzymywali nadania majątków w całej Europie. Gospodarzami byli świetnymi, więc szybko bogacili się. Na ziemie współcześnie należące do Polski Joannici i Templariusze dotarli w połowie XII wieku i w XIII wieku. Templariusze zostali zlikwidowani jako zakon w 1312 roku, a znaczna część majątku przypadła w udziale Joannitom. Nie pozostawili po sobie żadnego zamku, ale prężnie działające majątki ziemskie. Bardzo ciekawie rozwinęła się sytuacja w Brandenburgii i podległej jej Nowej Marchii. Nadania po Templariuszach przejęte przez Joannitów tylko w jednej trzeciej, wraz z dzierżawami i zakupionymi dobrami doprowadziły do utworzenia wielu komandorii zakonnych skupionych w jednostce organizacyjnej zwanej Baliwatem Brandenburskim ( więcej – https://discover.pl/zakon-maltanski-joannici/). Była to silna gospodarczo jednostka, która razem z elektorami brandenburskimi przeszła na religie protestancką, zresztą nie zrywając związków z katolicką częścią zakonu Joannitów. To właśnie w ramach Baliwatu Brandenburskiego Joannici zbudowali kilka zamków, które w różnym stanie przetrwały do dzisiaj. Siedzibą Baliwatu był od 1426 roku Słońsk, zakupiony od rycerza. Dwór obrony w Słońsku naprędce dostosowano do potrzeb zakonu, a właściwy zamek zbudowano w zasadzie na nowo w połowie XV wieku. Po zniszczeniach wojennych z rąk szwedów w połowie XVII wieku został odbudowany w formie barokowej rezydencji. To właśnie ten zamek stał się siedzibą nowego protestanckiego Baliwatu Brandenburskiego Joannitów reaktywowanego w połowie XIX pod egida króla Prus. Zamek spłonął w 1975 roku i pozostaje w ruinie (https://discover.pl/zamek-joannitow-w-slonsku/).
O wiele lepiej zachowany jest zamek Joannitów w Łagowie, który powstał po połowie XIV wieku. Majątek należał kiedyś do Templariuszy, ale nie został przejęty przez Joannitów, a zakupiony w połowie XIV wieku. Joannici zmienili lokalizację warowni Templariuszy i nie budowali zamku na Sokolej Górze, a na przesmyku między jeziorami, na wzgórzu. Lokalizacja naturalnie sprzyjała obronie zamku, w dodatku tuż obok przebiegał ważny szlak handlowy. Początkowo zbudowano jedno skrzydło domu mieszkalnego, wieżę wpisane w mur obwodowy. Z czasem dobudowano pozostałe budynki tworzące wewnętrzny dziedziniec, zbudowano basztę bramną, podwyższono wieżę. Zamek otoczono wysokim murem, który obsypano od wewnątrz wyrównując teren. Zamek w Łagowie przetrwał do dzisiaj i jest siedzibą hotelu (https://discover.pl/zamek-joannitow-w-lagowie/). Przy okazji warto wspomnieć, że Joannici przez pewien okres użytkowali zamek w Świebodzinie, którego jedno skrzydło zachowało się w budynku szpitala oraz zamek w Santoku, po którym dzisiaj nic nie zostało. Joannici gospodarzący w Chwarszczanach (dawny majątek Templariuszy), przenieśli się do zamku w Świdwinie.
Duży zamek zbudowali Joannici w Swobnicy na Pomorzu, również jako siedzibę komandorii. Budowę zamku rozpoczęto po 1377 roku, budując warownię na planie kwadratu z dużym domem mieszkalnym i wieżą, wpisanymi w mur obwodowy. Zamek położony był nad jeziorem, które wykorzystano do zasilenia fosy. Obok było dość duże podzamcze. Joannici gospodarzyli majątkiem do wojny trzynastoletniej, później zamek przeszedł w ręce prywatne. Żona elektora brandenburskiego przebudowała zamek na barokową rezydencję, użytkowaną do końca XIX wieku. Później opuszczony zamek podał w zapomnienie i stopniowo niszczał. Dzisiaj zdewastowany zamek jest stopniowo zabezpieczany. Na Pomorzu Joannici zbudowali jeszcze jedne zamek nieopodal Starego Drawska. Zamek Drahim zbudowany w latach 1360-66 na przesmyku między jeziorami, obok szlaku handlowego. Jezioro wykorzystano do zasilenia fosy. Po trzech latach od wybudowania zamku ziemie te przeszły na własność Królestwa Polskiego a Joannici z zamku Drahim użytkowali je na zasadzie lenna. Niestety nie byli lojalnymi poddanymi, korzystając z zawiłej sytuacji politycznej w Polsce pod koniec XIV wieku. Knowania Joannitów zakończyła wyprawa wojsk polskich z rozkazu Władysława Jagiełły, która zakończyła się wygnaniem Joannitów i przejęciem ich majątku. W zamku Drahim zorganizowano siedzibę królewskiego starosty.
Joannici wywarli duży wpływ na nasze ziemie zachodnie i należą również do naszej historii. Warto o nich pamiętać, a zamki powinny być eksploatowane jako atrakcja turystyczna w większym stopniu niż dzisiaj.
